Γιάννης Μποσταντζόγλου: «Ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να μπαίνει σε καλούπι»

Με αφορμή λοιπόν καταγγελθέντα κρούσματα λογοκρισίας λογοτεχνικών κειμένων καθώς και την “Δίωξη” όσων τολμούν να “Ομιλούν” αντί του να “Σιωπούν νια να κερδίσουν” (Δόγμα Βασίλη Ζορμπά) συναντηθήκαμε με το συμπολίτη μας Γιάννη Μποσταντζόγλου, ηθοποιό και γιο του αείμνηστου Μέντη Μποσταντζόγλου, για το θεατρικό έργο “Μήδεια” το οποίο ανέβηκε το καλοκαίρι με μεγάλη επιτυχία από τη μαθητική μας κοινότητα.

“Σ” : Γνωρίζετε το γεγονός ότι έχουν υπάρξει καταγγελίες για προσπάθεια παρέμβασης και λογοκρισίας του θεατρικών κειμένων μεταξύ άλλων του Αριστοφάνη και του πατέρα σας; Κι αν ναι, πώς το σχολιάζετε;
“Δεν το γνώριζα αλλά και δεν με εξέπληξε. Δεν με εξέπληξε με την έννοια του ότι σ’ αυτή τη χώρα μόνο άσχετοι λογοκρίνουν και από αυτούς στην Ελλάδα έχουμε πολλούς. Δεν περίμενα στην εποχή μας, στον 21ο αιώνα να υπάρχουν ακόμα τέτοια περιστατικά τόσης μεγάλης ασχετοσύνης. Είναι γελοίο να προσπαθείς να λογοκρίνεις, ασχέτως με το συναισθηματικό δέσιμο που έχω με τον πατέρα μου. Ο καθένας στην εποχή μας υιοθετεί κι ένα ρόλο, όποιον γουστάρει, όπως του αρέσει, χωρίς να υπολογίζει την κοινωνία που τον περιβάλλει. Έτσι λοιπόν κάποιος κάνει το “Δημοκράτη”, άλλος κάνει τον Υπεράνω”, άλλος τον “Φαρισαίο”, άλλος τον “Λογοκριτή”. Ο καθείς με το ρόλο του εφαρμόζει και τις ανάλογες πράξεις του ρόλου που υποδύεται. Στο ρόλο του “Λογοκριτή” αυτές οι μέθοδοι, που είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι τις συναντώ και στην Αγ. Παρασκευή, γιατί είναι “Αυταρχικές” και μέθοδοι που χρησιμοποιούσε η “Χούντα” και ο “Ναζισμός”. Ο καθένας λοιπόν νομίζει ότι μπορεί και δικαιούται να παρεμβαίνει στα θεατρικά έργα και να τα ράβει και να τα κόπτει όπως θέλει. Όποιος θέλει σ αυτήν τη χώρα μπορεί να νομίζει ότι είναι καλύτερος του πατέρα μου που έγραφε 60 χρόνια, ή του Αριστοφάνη που ήταν μία προσωπικότητα που διαδραμάτισε παγκόσμια έναν σημαντικό παράγοντα σε πολλούς τομείς και πολλά επίπεδα. Αυτή η χώρα έχει κρετίνους οι οποίοι για παράδειγμα κάποτε αποδοκίμαζαν τον Καβάφη όχι για τα έργα του αλλά επειδή ήταν ομοφυλόφιλος. Φυσικά τέτοιες βλακείες έρχονται μόνο από γελοίες μειοψηφίες”.
“Σ’ Η Ένωση Ελλήνων Συγγραφέων η οποία εισέπραξε δικαιώματα από τον ΠΑΟΔΑΠ την αναλογούσα για τα πνευματικά δικαιώματα αμοιβή δεν έχει λάβει κάποια θέση για το συγκεκριμένο ζήτημα;
“Δεν γνωρίζω και δεν νομίζω να γνωρίζει αυτό το γεγονός και η ίδια η” Ένωση”. Όσον αφορά τα δικαιώματα, ορισμένες φορές ούτε που μας ρωτάνε για το αν μπορούν να “Ανεβάσουν” κάποια παράσταση. Όπως σας είπα, ο καθένας κάνει ό,τι θέλει κι όπως θέλει”.
«Σ» Έχει δικαίωμα μία σχολική επιτροπή, μία Ένωση Γονέων, ένας διευθυντής σχολείου, ο δήμαρχος, ένας υπεύθυνος παιδείας κάποιου Δήμου να προβεί στην αφαίρεση ή στην αλλαγή λέξεων του κειμένου ενός θεατρικού έργου;
“Κανένας δεν έχει τέτοιο δικαίωμα. Το έργο είναι παλιά γραμμένο και δεν έχει “Απρέπειες”. Δεν αντιλαμβάνομαι πού και πώς θα το λογόκρινε κάποιος, γι’ αυτό και θεωρώ ότι είναι γελοίος ο άνθρωπος που νομίζει ότι μπορεί να λογοκρίνει τη “Μήδεια”. Τόσα χρόνια ανεβαίνει αυτό το έργο, πρώτη φορά μου συμβαίνει να αντιμετωπίζω ενδεχόμενο λογοκρισίας ή παρέμβασης στο συγκεκριμένο έργο. Τέτοιες ενέργειες μπορούν μόνο να συγκριθούν με αφορισμούς και καψίματα βιβλίων. Οι Φαρισαϊσμοί και οι λογοκρισίες αποτελούν γελοιότητες λες και είμαστε Μουτζαχεντίν ή να ζούμε στο καθεστώς του Καντάφι. Βέβαια τα ρέστα από γελοίους και μεμονωμένες περιπτώσεις όπως εδώ, και όπως πάντα είναι, δεν τα ζητάς. Απλά χαλάς σάλιο και σεις χώρο από την εφημερίδα. Δεν διορθώνονται τέτοιοι άνθρωποι. Μια ζωή υπήρχαν και θα εξακολουθούν και στο μέλλον να υπάρχουν, ωστόσο νομιμοποιούμαι κι εγώ μ’ ένα υγιές σκεπτικό να μην συναναστρέφομαι μαζί τους και να τους θεωρώ πολύ κατώτερους των περιστάσεων. Για μία ακόμη φορά απλά λυπάμαι που συμβαίνουν τέτοια γεγονότα καθαρά και μονό για μικροπολιτικούς λόγους”.
“Σ” Τίθεται βάση κάποιου Νόμου θέμα “Καταλληλότητας” στα θεατρικά έργα όπως συμβαίνει στην τηλεόραση με κάποια σηματοδότηση;
“Φυσικά και όχι. Αυτό θα μας έλειπε τώρα. Τα θεατρικά κείμενα είναι σαφώς ανώτερα σε ποιότητα των κειμένων που γράφονται για τα σίριαλ του κάθε τηλεοπτικού σταθμού. Κι όσον αφορά αυτή την “Καταλληλότητα” στην τηλεόραση είμαι της άποψης πως είναι περιττή λόγω του γεγονότος ότι πολλά σίριαλ “Κατάλληλα με επιθυμητή την γονική συναίνεση” έχουν ως περιεχόμενο βιαστές, “Πρεζάκηδες”, κατά συρροή δολοφόνους και δεν δέχονται απολύτως καμία λογοκρισία. Επίσης όταν ο Βενιζέλος, ο Σαμαράς, ο Παπανδρέου κάνουν αυτά τα αίσχη που κάνουν τότε δεν τρέχει τίποτα. Κανείς δεν λέει τότε ” Ο Μπένι στον Καιάδα”. Όμως όλοι αυτοί που λογοκρίνουν θεατρικά κι όχι μόνο κείμενα, που ψυχαγωγούν πραγματικά τον κόσμο ή τον αφυπνίζουν, όταν τους πιάνουν τα “Πατριδοκαπηλικά” τους συναισθήματα τα προωθούν και τα διαδίδουν όσο περισσότερο μπορούν.
Ουσιαστικά δεν είναι ικανοί να κρίνουν και το κάνουν για δικούς τους καθαρά λόγους. Για ψυχολογικούς, οικογενειακούς, προβλήματα προσωπικά που αντιμετωπίζουν και βγάζουν το άχτι τους σε θέματα που δεν πρέπει; Δεν γνωρίζω ακριβώς αλλά σίγουρα δεν είναι σοβαρός λόγος για να κινούνται με φασιστική νοοτροπία. Πήγα 60 χρονών και βιώνω ακόμα βλακείες, φασισμούς και φαρισαϊσμούς. Μισό αιώνα τώρα ανεβαίνει το έργο σε θέατρα και δεν έχω ακούσει κουβέντα.
Δεν θέλω να ασχοληθώ λοιπόν με μεμονωμένες περιπτώσεις, όπως τον “Αποβλακωμένο της Κυψέλης” ή τον “Χαζό της Καλλιθέας”… Έχω αηδιάσει μ’ όλη αυτή την ηλιθιότητα. Η χώρα αυτή συνεχίζει να εκπλήσσει με ορισμένους άσχετους που εκφράζονται όπως εκφράζονται. Ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να μπαίνει σε καλούπι”.